Ο ποταμός Χέλμαντ, ή Χελμάντ ή Χέλμουντ, ή Χέλμεντ, ή Χίρμαντ, και αρχαία ελληνικά Ετύμανδρος, ή Ερύμανθος είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός του Αφγανιστάν με συνολικό μήκος περίπου τα 1.150 χλμ.

Ο ποταμός αυτός πηγάζει από τους ορεινούς όγκους Μπαμπά της οροσειράς Χίντου Κους, περίπου 80 χλμ. βόρεια της Καμπούλ απ΄ όπου και διασχίζοντας βόρεια τη μεγάλη διάβαση Γιουνάι, ρέει αρχικά νοτιοδυτικά και στη συνέχεια στρέφεται προς τα βόρεια όπου διασχίζοντας την έρημο Ντάστι Μάργκο καταλήγει στα ομώνυμα έλη και λίμνη Χέλμαντ, στη περιοχή Σιστάν, επί της μεθορίου των Ιρανο-αφγανικών συνόρων, παρά τη πόλη Ζαμπόλ, απ΄ όπου και συνεχίζει στο έδαφος του Ιράν.

Ο ποταμός Χέλμαντ σε ένα μεγάλο μέρος του μήκους του παρουσιάζει μεγάλη περιεκτικότητα σε άλατα που τον καθιστούν πολλές φορές, σε ορισμένα σημεία του, τελείως ακατάλληλο για άρδευση καλλιεργειών. Παρά ταύτα τα νερά του αποτελούν ουσιαστικό παράγοντα για τους αγρότες στο Αφγανιστάν, αφού είναι αυτός που τροφοδοτεί τη Λίμνη Χάμουν, όσο επίσης και για τους αγρότες του Ιράν που συνεχίζει να ρέει στο έδαφός τους.

Γενικά ο ποταμός Χέρμαντ αποστραγγίζει μία λεκάνη (τη λεγόμενη Σιστάν) της οποίας η έκταση φθάνει τα 160.000 τ.χλμ.

Ένας αρκετός αριθμός υδροηλεκτρικών φραγμάτων στο ρου του ποταμού έχουν δημιουργήσει πολλές τεχνητές λίμνες για την αγροτική ανάπτυξη των περιοχών του Αφγανιστάν που αρδεύει, με σημαντικότερο το μεγάλο φράγμα Καζάκαϊ στον ομώνυμο ταμιευτήρα (λίμνη). Κύριος παραπόταμος του Χέλμαντ ποταμού είναι ο Αργαντάμπ ποταμός επί του οποίου σημαντικό φράγμα βρίσκεται κοντά στη πόλη Κανταχάρ.

Κατά την αρχαιότητα η όλη περιοχή που διέσχιζε ο τότε λεγόμενος από τους Έλληνες ποταμός Ερύμανθος όριζε το αρχαίο βασίλειο της Σακαστανής ή Παραιτακηνής όπου ήταν εγκατεστημένοι οι Σάκες.

Πηγές

* «Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα» τόμ. 61ος, σελ. 55