Ο Ουλτρισμός ξεκίνησε από τους λογοτεχνικούς κύκλους του Καφέ Κολονιάλ της Μαδρίτης με ηγετική μορφή τον Ραφαέλ Κανσίνος-Ασσένς. Ανάμεσα στις πολλές προσωπικότητες που εντάχθηκαν στο πνευματικό αυτό κίνημα, ξεχωρίζουν στον ηγετικό πυρήνα του οι λογοτέχνες Χουάν Λαρρέα, Χεράρδο Ντιέγο, Ερνέστο Λόπεθ-Πάρρα, Πέδρο Γκαρφίας, Γκιγιέρμο δε Τόρρε, η Λουθία Σάντσεθ Σαορνίλ και ο Αργεντινός Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο οποίος ζούσε στη Μαδρίτη εκείνη την περίοδο.

Σε σχετική παραλληλία με το ρωσικό και ιταλικό Φουτουρισμό, το Ντανταϊσμό και το γαλλικό Υπερρεαλισμό, το κίνημα του Ουλτρισμού πρότεινε μια αλλαγή στην αισθητική προσέγγιση, λιγότερo φιλόδοξη και τολμηρή από εκείνη του υπερρεαλισμού, προσπαθώντας να επεκταθεί σε όλες τις τέχνες καθώς και να βρει εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. Οι ουλτριστές διέφεραν εντελώς από το επιτηδευμένο και πλούσιο στυλ των μοντερνιστών, εισάγοντας ένα ποιητικό μοτίβο χαρακτηρισμένο από υποβλητική φαντασία, αναφορές στο σύγχρονο κόσμο και τις νέες τεχνολογίες, εξοβελισμό της ομοιοκαταληξίας και την εισαγωγή δημιουργικού γραφικού αποτυπώματος στο τυπωμένο εξώφυλλο των ποιητικών συλλογών, σε μια απόπειρα να ενισχύσουν τις πλαστικές τέχνες και την ποίηση μέσω στοχευμένων αισθητικών παρεμβάσεων. Ο Ουλτρισμός ήταν μερικώς επηρεασμένος και από το Συμβολισμό και τους Παρνασσιστές.

Από κοινωνιολογικής πλευράς ο Ουλτρισμός σηματοδοτούσε ένα κύμα ανάσχεσης στις νέες ιδέες του κομμουνισμού και της κοινωνικής φιλελευθεροποίησης που εισήγαγε ο μοντερνισμός. Ο μοντερνισμός, εισαχθείς τον καιρό που η Ισπανία έχανε τις αποικιακές κτήσεις της (Κούβα, Φιλιππίνες) και τον αυτοκρατορικό της χαρακτήρα, πρόβαλλε ένα νέο μοντέλο κοινωνικής διάρθρωσης το οποίο ήρθε να καταπολεμήσει ο ουλτρισμός προτείνοντας μια υποβλητική εσωτερικότητα και αναλογισμό των στοιχείων που έκαναν την Ισπανία μεγάλη στο παρελθόν, ευαγγελιζόμενος κι αυτός μια φιλελευθεροποίηση μέσω των επιστημών και της τεχνολογίας αλλά μέσα από ένα συντηρητικό πρίσμα, που θα αποτελούσε τη συνέχεια, επικαιροποίηση και εξέλιξη του ταξικού οικοδομήματος των προηγούμενων χρόνων, μα σε καμία περίπτωση την πλήρη ανατροπή του.

Τα επίσημα όργανα προπαγάνδισης του κινήματος ήταν τα περιοδικά Grecia (στη Σεβίλλη και τη Μαδρίτη), Ούλτρα (στη Μαδρίτη), Αλφάρ (στη Λα Κορούνια), Ρεφλεκτόρ (στη Μαδρίτη), Ρονσέλ (στο Βίγο) και Οριζόντε (στη Μαδρίτη).

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

Σε άρθρο του στο περιοδικό Εμείς (Nosotros) του Μπουένος Άιρες ο Μπόρχες δίνει ένα στίγμα των προθέσεων των ουλτριστών για μια πιο απέριττη, πιο ρεαλιστική προσέγγιση της ποίησης. Πιο συγκεκριμένα διακηρύσσει τα εξής:

* Περιορισμό της λυρικότητας στο πρωταρχικό στοιχείο κάθε ποιήματος, τη μεταφορά
* Απόρριψη των περιττών φράσεων και άχρηστων επιθέτων
* Εξοβελισμό της ομοιοκαταληξίας
* Εισαγωγή νέας τυπογραφικής μεθόδου έκδοσης των ποιημάτων για ώθηση στις πλαστικές τέχνες και την ποίηση
* Χρήση νεολογισμών καθώς και τεχνικών και επιστημονικών όρων

Πηγές

* Νίκου Μαυράκη, Η Οδύσσεια της Ποίησης, από το Έπος στο Μεταμοντερνισμό, εκδόσεις Σόκολη (Βραβείο Ολοκληρωμένης Μελέτης 2006-2007)

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library