Ευριπίδης Μπακιρτζής

 

 

.

Ο Ευριπίδης Μπακιρτζής μιλάει στο Εθνικό Συμβούλιο Αντιπροσώπων του Λαού της Ελλάδας στους Κορυσχάδες Ευρυτανίας τον Μάιο του 1944.

Ο Ευριπίδης Μπακιρτζής (Κοζάνη/Θεσσαλονίκη (;), 1895 – Φούρνοι Ικαρίας, 9 Μαΐου 1947) ήταν έλληνας στρατιωτικός και ηγετικό στέλεχος της Εθνικής Αντίστασης, ο οποίος διετέλεσε και πρόεδρος («πρωθυπουργός») της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ, γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού») κατά το διάστημα 10 Μαρτίου έως 18 Απριλίου 1944.

Πολύ νέος, ο Μπακιρτζής συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912–1913. Το 1916, τάχθηκε με την Εθνική Άμυνα των Βενιζελικών και αργότερα πολέμησε στην Μικρά Ασία. Το 1922, ενώ είχε ήδη φτάσει στον βαθμό του ταγματάρχη, συμμετείχε στην Επαναστατική Επιτροπή του Πλαστήρα που ανέτρεψε τον βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄μετά την Μικρασιατική καταστροφή.

Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου συμμετείχε σε διάφορες παράνομες στρατιωτικές οργανώσεις που είχαν πολιτικές βλέψεις. Το 1926, αντισυνταγματάρχης, καταδικάστηκε σε θάνατο, γιατί ήταν από τους πρωτεργάτες του στρατιωτικού κινήματος Τζαβέλα–Μπακιρτζή, αλλά δεν εκτελέσθηκε. Το 1928, επανήλθε στο στράτευμα και το 1935, συνταγματάρχης πλέον, έλαβε μέρος σε νέο αποτυχημένο πραξικόπημα. Συνελήφθη και καταδικάστηκε για δεύτερη φορά σε θάνατο, για την συμμετοχή του στο «κίνημα», αλλά η ποινή του τελικά μετατράπηκε σε αποταγή από το στράτευμα και εξορία στον Άγιο Ευστράτιο. Το 1937, η κυβέρνηση Μεταξά τον άφησε ελεύθερο υπό τον όρο να φύγει αμέσως στο εξωτερικό, από όπου επέστρεψε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1941.

Την περίοδο της Κατοχής, ήταν ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΚΚΑ του Ψαρρού. Λίγο καιρό μετά, εγκατέλειψε αυτή την οργάνωση για να προσχωρήσει στην οργάνωση ΑΑΑ (Αγών – Ανόρθωσις – Ανεξαρτησία) του στρατηγού Στέφανου Σαράφη, και από εκεί στις τάξεις του ΕΑΜ–ΕΛΑΣ και στο ΚΚΕ. Ήταν διοικητής («στρατηγός») της ομάδας μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ. Όταν ιδρύθηκε η ΠΕΕΑ στις 10 Μαρτίου του 1944, ανέλαβε προσωρινός της πρόεδρος («πρωθυπουργός»). Στις 18 Απριλίου του ίδιου έτους, παραχώρησε την θέση του στον Αλέξανδρο Σβώλο και ο ίδιο ανέλαβε αντιπρόεδρος και γραμματέας επισιτισμού μέχρι την διάλυση της ΠΕΕΑ στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944.

Με την απελευθέρωση της Ελλάδας, το 1946, συνελήφθη ως αριστερός και εξορίστηκε στον Άγιο Κήρυκο Ικαρίας και αργότερα στους Φούρνους Ικαρίας. Τον Φεβρουάριο του 1947, η ελληνική κυβέρνηση τού επέτρεψε να καταθέσει στην επιτροπή του ΟΗΕ που ερευνούσε την κατάσταση στην εμφυλιοπολεμική Ελλάδα. Επέστρεψε στην εξορία και λίγο καιρό αργότερα βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιό του, με μία σφαίρα στην καρδιά. Τα αίτια του θανάτου του παραμένουν ανεξιχνίαστα. Επισήμως, ο θάνατός του καταγράφηκε ως αυτοκτονία.

Ο Μπακιρτζής ήταν γνωστός και ως «κόκκινος συνταγματάρχης», επειδή αρθρογραφούσε στον Ριζοσπάστη μ' αυτό το ψευδώνυμο. Μελέτες, λόγοι και σημειώσεις του Μπακιρτζή δημοσιεύθηκαν στο βιβλίο Ευριπίδης Μπακιρτζής, που κυκλοφόρησε το 1981 με επιμέλεια του συγκρατούμενού του στην εξορία Νίκου Μάργαρη. Οι κληρονόμοι του δώρισαν την στολή και άλλα προσωπικά του αντικείμενα στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Δ. Μακεδονίας της Κοζάνης.

Πρόεδροι της ΠΕΕΑ («Κυβέρνηση του Βουνού»)

Ευριπίδης Μπακιρτζής | Αλέξανδρος Σβώλος