Οι νεοδαμώδεις ήταν μια κοινωνική ομάδα στην αρχαία Σπάρτη την οποία αποτελούσαν είλωτες που απελευθερώθηκαν μετά τη θητεία τους στον σπαρτιατικό οπλιτικό στρατό. Η ονομασία αποτελεί σύνθεση των λέξεων «νέος» και «δᾶμος» («δήμος» στη λακωνική διάλεκτο).

Η χρονολόγηση της πρώτης τους εμφάνισης παραμένει αβέβαιη. Ο Θουκυδίδης δεν παρέχει στο έργο του κάποια εξήγηση αναφορικά με την προέλευση των στρατιωτών αυτών. Επιβεβαιωμένα αποτελούσαν τμήμα του σπαρτιατικού στρατού κατά την περίοδο 420 – 369 π.Χ. Αναφέρεται πως 2.000 νεοδαμώδεις συμμετείχαν στην εκστρατεία που πραγματοποίησε ο βασιλιάς Αγησίλαος Β' στην Ιωνία το 396 – 394 π.Χ.

Βιβλιογραφία

(Ιταλικά) T. Alfieri Tonini, «Il problema dei neodamodeis nell’ambito della società spartana», Rendiconti dell’Instituto Lombardo, n° 109 (1975), σελ. 305–316
(Αγγλικά) Paul Cartledge, «Sparta and Lakonia. A Regional History 1300 to 362 BC», Routledge, Νέα Υόρκη, 2002 (1η έκδοση 1979) (ISBN 0-415-26276-3)
(Γαλλικά) Jean Ducat, «Les Hilotes», École française d'Athènes, bulletin de correspondance hellénique, suppl. XX, Αθήνα, 1990
(Ελληνικά) Lévy, Edmond; Στεφάνης, Αθανάσιος Δ. (μετάφραση) (2008). «Σπάρτη : Κοινωνική και πολιτική ιστορία έως τη ρωμαϊκή κατάκτηση». Αθήνα: Πατάκη. ISBN 978-9601616940.