Οι έφοροι (αρχαία ελληνικά: ἔφοροι), ετυμολογούμενο από τις λέξεις ἐπί και ὁρῶ, ήταν από τους πιο ισχυρούς άνδρες στην Αρχαία Σπάρτη. Η εμφάνιση τους συμπίπτει με την περίοδο του Λυκούργου, ενώ άκμασαν κατά τον 7ο και τον 6ο αιώνα π.Χ. Το σώμα των εφόρων φαίνεται να σταμάτησε να λειτουργεί μετά την κατάληψη της Σπάρτης από τους Ρωμαίους.

Ιστορία

Οι έφοροι εμφανίστηκαν είτε χάρη στη νομοθεσία του Λυκούργου, είτε χάρη στον βασιλιά Θεόπομπο.[1] Κατά τον 7ο και, κυρίως, τον 6ο αιώνα π.Χ, οι έφοροι άρχισαν να κυριαρχούν στην πολιτική πλατφόρμα της Σπάρτης.[2] Σε σύγχρονες μελέτες αναφέρεται ότι οι έφοροι οδήγησαν τη Σπάρτη, παρά την αντίθεση του βασιλιά Αρχιδάμου, στον Πελοποννησιακό Πόλεμο[3], ενώ νωρίτερα οδήγησαν τον στρατηγό Παυσανία στον θάνατο.[4] Οι έφοροι σταμάτησαν να υπάρχουν κατά την κατάληψη της Σπάρτης απ' τους Ρωμαίους (2ος αιώνας π.Χ).
Εξουσία

Κατά τον Ξενοφώντα, οι βασιλιάδες ορκίζονταν να τηρούν τους νόμους της πόλης, ενώ οι έφοροι ορκίζονταν να διατηρούν τη βασιλεία.[5] Οι έφοροι, οι οποίοι ανέρχονταν στους πέντε[3], ήταν υπεύθυνοι για τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής, τα οποία δεν αναλάμβανε η Απέλλα, καθώς και για τα θέματα της εσωτερικής πολιτικής.[4] Οι έφοροι επέβλεπαν τη δραστηριότητα του ναύαρχου και άλλων σημαντικών αξιωματούχων[3]. Επίσης, είχαν την εξουσία όσον αφορά τους περίοικους και τους είλωτες, στους οποίους μπορούσαν να επιβάλλουν τη θανατική ποινή.[6] Όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, οι έφοροι εκλέγονταν από τους πολίτες (Απέλλα) - ο Αριστοτέλης τους χαρακτηρίζει «ισοτύραννους», οι οποίοι απώλεσαν την πόλη.[7]
Παραπομπές

↑ Το Σύνταγμα της Αρχαίας Σπάρτης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Νομικής, Σταύρος Δημητρόπουλος, Αθήνα 2004, σελ. 29
↑ Αριστοτέλης, Πολιτικά Β, 1271a, σημ. 5
↑ 3,0 3,1 3,2 Το Σύνταγμα της Αρχαίας Σπάρτης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Νομικής, Σταύρος Δημητρόπουλος, Αθήνα 2004, σελ. 30
↑ 4,0 4,1 Το Σύνταγμα της Αρχαίας Σπάρτης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Νομικής, Σταύρος Δημητρόπουλος, Αθήνα 2004, σελ. 31
↑ Ξενοφών, Λακεδαιμονίων Πολιτεία, XV, σημ. 7: καὶ ὅρκους δὲ ἀλλήλοις κατὰ μῆνα ποιοῦνται, ἔφοροι μὲν ὑπὲρ τῆς πόλεως, βασιλεὺς δὲ ὑπὲρ ἑαυτοῦ. ὁ δὲ ὅρκος ἐστὶ τῷ μὲν βασιλεῖ κατὰ τοὺς τῆς πόλεως κειμένους νόμους βασιλεύσειν, τῇ δὲ πόλει ἐμπεδορκοῦντος ἐκείνου ἀστυφέλικτον τὴν βασιλείαν παρέξειν
↑ Το Σύνταγμα της Αρχαίας Σπάρτης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Νομικής, Σταύρος Δημητρόπουλος, Αθήνα 2004, σελ. 32
↑ Αριστοτέλης, Πολιτικά, Β, 1270b: διαφθαρέντες γὰρ ἀργυρίῳ τινές, ὅσον ἐφ' ἑαυτοῖς, ὅλην τὴν πόλιν ἀπώλεσαν, καὶ διὰ τὸ τὴν ἀρχὴν εἶναι λίαν μεγάλην καὶ ἰσοτύραννον δημαγωγεῖν

Πηγές

Το Σύνταγμα της Αρχαίας Σπάρτης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Νομικής, Σταύρος Δημητρόπουλος, Αθήνα 2004, σελ. 29-33