Τραγάνα Μεσσηνίας

Περιφέρεια : Πελοποννήσου
Νομός : Μεσσηνίας

Η Τραγάνα[4] είναι χωριό κοντά στους Γαργαλιάνους και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Το χωριό βρίσκεται, σε υψόμετρο 89[1][5] μέτρα και απέχει περίπου 1,5 χιλιόμετρο από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Απέχει περίπου 1,5 χιλιόμετρο από τον Ρωμανό και περίπου 3 χιλιόμετρα από το Πετροχώρι. Η Τραγάνα έχει οδική πρόσβαση, από τους Γαργαλιάνους, από τους οποίους απέχει περίπου 9,5 χιλιόμετρα στην κατεύθυνση προς την Πύλο, από την οποία απέχει περίπου 14 χιλιόμετρα.

Ιστορία

Η περιοχή της Τραγάνας φέρει ίχνη κατοίκησης από την Μυκηναϊκή εποχή, καθώς έχουν βρεθεί, σε αρχαιολογικές ανασκαφές, διάφορα ευρήματα της περιόδου αυτής. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου.

Το παλαιότερο όνομα του χωριού ήταν Τραγάνες, αλλά μετονομάστηκε σε Τραγάνα το 1912. Ο οικισμός Τραγάνες αναφέρεται ως χωριό του δήμου Πλαταμώδους από το 1879, αν και προσαρτήθηκε επισήμως σε αυτόν το 1889,[6][7] ενώ το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[8] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας.[9] Το 1912 το χωριό μετονομάζεται σε Τραγάνα, αποσπάται από τον Δήμο Πλαταμώδους και προσαρτάται στην κοινότητα Μουζούστης (έδρα της κοινότητας ορίστηκε η Μουζούστα).[10] Η Τραγάνα συνέχισε να παραμένει στην Κοινότητα Μουζούστης, από το 1912 ως το 1930, που μετονομάστηκαν το χωριό της Μουζούστας σε Λεύκη και η κοινότητα Μουζούστης σε κοινότητα Λεύκης και μετά από το 1930 ως και το 1997 με την νέα ονομασία της κοινότητας, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Γαργαλιάνων,[11] ενώ από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[12][4] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Στην Τοπική Κοινότητα Λεύκης, ανήκει επίσης ως σήμερα εκτός από τον οικισμό της Τραγάνας και ο οικισμός της Λεύκης.

Αρχαιολογικές ανασκαφές στην Τραγάνα

Οι πρώτες διερευνητικές αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή της Τραγάνας, αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Πυλίας, (η οποία θεωρείται συνολικά ως η περιοχή στην οποία εκτεινόταν το βασίλειο της αρχαίας Πύλου, την εποχή του Νέστορα), ξεκίνησαν την περίοδο 1909-1912 από τους αρχαιολόγους Ανδρέα Σκιά και Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη. Το 1939 άρχισαν τις τακτικές ανασκαφές ο Κ. Κουρουνιώτης σε συνεργασία με την αμερικανική αποστολή, υπό τον καθηγητή Carl W. Blegen, οι οποίες διακόπηκαν λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι ανασκαφές ξανάρχισαν το 1952, με εκπρόσωπο της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο, του οποίου η ανασκαφική περίοδός του στην Μεσσηνία, επί μια περίπου 15ετία (μεταξύ 1952 και 1966) θεωρείται από τους σύγχρονους ερευνητές και ως η κυριότερη και διαρκέστερη προσφορά του στη μυκηναϊκή αρχαιολογία.[13] Οι αρχαιολόγοι διαμοιράστηκαν το αρχαιολογικό έργο και καθώς ο καθηγητής Carl William Blegen και η ομάδα του ανέλαβε τις ανασκαφές στο Ανάκτορο του Νέστορα, στην θέση Εγκλιανός, ο Σπυρίδωνας Μαρινάτος ανέλαβε τους τάφους και τους οικισμούς στην ευρύτερη περιοχή του ανακτόρου, αλλά και οπουδήποτε αλλού υπήρχαν λείψανα του μυκηναϊκού πολιτισμού, όπως οι θολωτοί τάφοι στον Κακόβατο και στην Τραγάνα. Τις δεκαετίες 1970 και 1980 ακολούθησαν νεότερες έρευνες από τον Γεώργιο Κορρέ.

Στην περιοχή της Τραγάνας οι αρχαιολογικές ανασκαφές ανέδειξαν διάφορα οικιστικά κατάλοιπα-λείψανα προϊστορικού οικισμού της Μυκηναϊκής εποχής, δύο θολωτούς τάφους (Τάφος Α, Τάφος Β') και πληθώρα διαφόρων άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων.

Σε απόσταση περίπου 1,5 χιλιομέτρου από τις προϊστορικές εγκαταστάσεις της Τραγάνας, στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ανασκάφηκε και ο γνωστός Τύμβος των αθλητών, της ελληνιστικής περιόδου.

Σε απόσταση περίπου 2,5 χιλιομέτρων από την Τραγάνα, στην διπλανή περιοχή με το χωριό της Τραγάνας και βορειοδυτικά του χωριού του Ρωμανού, κατά τη διάρκεια εργασιών, οι οποίες γίνονταν τότε για την ανέγερση της ξενοδοχειακής μονάδας του Costa Navarino – Navarino Dunes και του γηπέδου γκολφ του ξενοδοχείου, ανασκάφηκαν, μεταξύ των ετών 2007-2010, εκτεταμένος Πρωτοελλαδικός οικισμός, εργαστήριο χαλκού, μυκηναϊκός θολωτός τάφος, διάφοροι άλλοι τάφοι και οικίες των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, πρώιμος Αρχαϊκός Ναός, καθώς και διάφορες οικιστικές εγκαταστάσεις των ελληνιστικών χρόνων.[14]

Προϊστορικός οικισμός Τραγάνας

Ο προϊστορικός οικισμός της Τραγάνας, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 800 μέτρα βορειοανατολικά του χωριού, στην θέση Βορούλια και υπάρχουν ίχνη κατοίκησης, τα οποία χρονολογούνται από τη Μεσοελλαδική ως και τη Μυκηναϊκή περίοδο. Ανασκάφηκε εκεί οικοδόμημα το οποίο χρονολογείται μεταξύ του 1.600 π.Χ. - 1.500 π.Χ., σύγχρονο των θολωτών τάφων, το οποίο είχε προφανή αποθηκευτική χρήση και στο οποίο βρέθηκαν πολλά αγγεία αποθήκευσης τροφίμων, τα οποία χρονολογούνται στην ΥΕ Ι περίοδο.

Οι θολωτοί τάφοι της Τραγάνας

Περίπου 700 μέτρα νοτιοανατολικά του χωριού στην θέση Βιγλίτσα,[15] πάνω σε λόφο, βρίσκονται οι δυο θολωτοί τάφοι (Τάφος Α, Τάφος Β') της Τραγάνας,[16] οι οποίοι εντοπίστηκαν και έγιναν διάφορες ανασκαφικές έρευνες, από τους αρχαιολόγους Σκιά, Κουρουνιώτη και Μαρινάτο, ενώ λεπτομερής επανεξέταση και ανασκαφή τους έγινε από τον καθηγητή Κορρέ και την Αφροδίτη Χασιακού, μεταξύ 1976-1983.[17]. Επάνω στο λόφο εκτός των δυο θολωτών τάφων βρέθηκαν επίσης κατάλοιπα οχύρωσης και πρώιμων οικιστικών εγκαταστάσεων.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 98 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται περισσότερο σε διάφορες αγροτικές εργασίες, καθώς και με τον τουρισμό.[4]
Εξέλιξη Πληθυσμού της Τραγάνας Μεσσηνίας Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1879 63[18]
1889 118[19]
1896 120[20]
1907 140[21]
1920 119[22]
1928 121[23]
1940 129[24]
1951 127[25]
1961 136[26]
1971 94[27]
1981 88[28]
1991 87[29]
2001 113[30]
2011 98[31]
Κτίρια και αξιοθέατα

Στο χωριό λειτουργούσε παλαιότερα μονοθέσιο δημοτικό σχολείο.[4] Στην πλατεία, η οποία έχει πανοραμική μακρινή θέα προς την περιοχή της Πύλου, της Γιάλοβας, τη λιμνοθάλασσα του Ντιβαριού και το Παλαιόκαστρο Ναυαρίνου και κοντινή θέα προς το Πετροχώρι, τον Ρωμανό και τις παραλίες τους, βρίσκεται το καφενείο-ταβέρνα του χωριού. Σε κοντινή απόσταση από το χωριό στο δρόμο προς την Χώρα, βρίσκεται επίσης το Ανάκτορο του Νέστορα.
Δείτε επίσης

Γαργαλιάνοι
Δήμος Τριφυλίας
Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
πρώην Δήμος Γαργαλιάνων
Παλαιόκαστρο Ναυαρίνου
Ανάκτορο του Νέστορα

Παραπομπές

Τραγάνα, από την ιστοσελίδα: buk.gr
Ταχυδρομικός Κώδικας - Τραγάνα Μεσσηνίας.
Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Γαργαλιάνοι: 27630
Δήμος Τριφυλίας > Δημοτική ενότητα Γαργαλιάνων > 3) Τ.Κ. Λεύκης (ή Μουζουστα), από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
Τράγανα, από την ιστοσελίδα: moriasnow.gr.
ΦΕΚ 251Α - 04/10/1889.
Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Τραγάνες - Τραγάνα Μεσσηνίας, από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899.
ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909.
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
Σπυρίδων Μαρινάτος, "Ανασκαφαί Μεσσηνίας 1952-1966", επιμέλεια: Σπύρος Ιακωβίδης, εκδότης: Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, σειρά: Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 292, Αθήνα 2014, ISBN 978-618-5047-12-2, Τραγάνα, σελ. 118-132.
Ανασκαφές ΛΗ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων - Μεσσηνία, προϊσταμένη: Ξένη Αραπογιάννη. Υπεύθυνοι αρχαιολόγοι για Π.Ο.Τ.Α. Ρωμανού: J. Rambach, Μ. Ζαχαροπούλου, Α. Θωμοπούλου, σελ. 119-121.
Ανασκαφές > Ιστορία των Ανασκαφών > Πελοπόννησος > Μεσσηνία > Τραγάνα (Βιγλίτσα), από την ιστοσελίδα: www.archetai.gr της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Δήμος Τριφυλίας > Οι Αρχαιολογικοί και Ιστορικοί Χώροι - Μνημεία > Δημοτική Ενότητα Γαργαλιάνων: 2.Τάφοι Τραγάνας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
Αφροδίτη Χασιακού, λέκτορας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπεύθυνη της συμπληρωματικής ανασκαφής στον θολωτό τάφο 1 της Τραγάνας (1976- 1983), καθώς και της καταγραφής και μελέτης του σχετικού υλικού, (Γ. Κορρές, Ανασκαφαί ανά την Πυλίαν, ΠΑΕ 1980, 121-125), Βιογραφικό Αφροδίτης Χασιακού, στην ιστοσελίδα: Ονομαστικός κατάλογος διδακτικού προσωπικού > Μέλη ΔΕΠ του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881, σελ. 125.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 91.
Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 107.
Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, Τραγάναις, σελ. 395.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921, σελ. 239.
Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαίου 1926", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935, σελ. 279.
Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950, Τραγάνα, σελ. 308.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955, σελ. 150.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962, σελ. 145.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", Αθήναι 1972, σελ. 140.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", Αθήναι 1982, σελ. 151.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", Αθήνα 1994, σελ. 184.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", Αθήνα 2003, σελ. 181.

"Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).

Πηγές

Σπυρίδων Μαρινάτος, "Ανασκαφαί Μεσσηνίας 1952-1966", επιμέλεια: Σπύρος Ιακωβίδης, εκδότης: Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, σειρά: Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 292, Αθήνα 2014, ISBN 978-618-5047-12-2, Τραγάνα, σελ. 118-132.

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ
Δημοτική Κοινότητα Γαργαλιάνων
Άγιος Στέφανος, ο
Βατιάς, ο
Βρομονέρι, το
Βρυσόμηλος Μεσσηνίας, ο - Αγία Σωτήρα, η
Γαργαλιάνοι, οι
Κάναλος, ο
Κοκκινοχωραφά, η
Λαγκούβαρδος, ο
Λιβάρτζι, το
Πελεκητός, ο
Πηγάδια, τα
Ρίκια, τα
Χοχλαστή, η
Τοπική Κοινότητα Βάλτας
Βάλτα, η
Τοπική Κοινότητα Λεύκης
Λεύκη, η
Τραγάνα, η
Τοπική Κοινότητα Μαραθοπόλεως
Γεφυράκι, το
Μαραθόπολις, η
Μπάρλα, η
Νεροβίγλι, το
Πρώτη, η (νησίς)
Τοπική Κοινότητα Μουζακίου
Μουζάκι, το
Τοπική Κοινότητα Πύργου Τριφυλίας
Πύργος, ο
Τοπική Κοινότητα Φλόκας
Φλόκα, η