ART

 

EVENTS

 

.

ΕλλάδαΕλλάδα

Περιφέρεια : Βορείου Αιγαίου
Νομός : Λέσβου

Νομός ΛέσβουΔήμος Μούδρου (Λήμνος)

-- Δήμος Μούδρου (Λήμνος)--


Το Ρωμανού είναι χωριό της Λήμνου. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού, κοντά στον κόλπο του Μούδρου και ανήκει στο Δήμο Μούδρου. Έχει 457 κατοίκους (2001).


View Larger Map

Τ.δ. Ρωμανού -- το Ρωμανό [ 457 ]

Το όνομα

Το χωριό πρωτοαναφέρεται το 1785 από τον Γάλλο περιηγητή Choiseul-Gouffier με το όνομα Osmanou και από το Villoison ως village d’Ermenou, δηλαδή «χωριό του Ρωμανού». Προφανώς, πρόκειται για αναγραμματισμό: Ορμανού-Ρωμανού, που συναντάμε και σε άλλα χωριά του νησιού, όπως: Ορσωπούλ-Ρωσοπούλι . Το 1858 ο Γερμανός Conze (1858) το αναφέρει πιο σωστά ως Romano. Σημειώνεται στους χάρτες του De Launay (1898 ως Ormano) και του Fredrich (1904 ως Romanos).

Αν και δεν υπάρχουν μαρτυρίες, λογικά η ονομασία προήλθε από κάποιον παλιό γαιοκτήμονα που ονομαζόταν «Ρωμανός», όπως σε πολλές άλλες περιπτώσεις σε όλη τη Λήμνο. Το χωριό έγινε κοινότητα το 1918 με το όνομα Ρωμανός (ο) . Το 1940 μετονομάστηκε σε Ρωμανόν (το) αλλά αποκαλείται Ρωμανού και οι κάτοικοί του Ρωμανιώτες ή Ρουμανιώτες.

Στα βυζαντινά χρόνια μεταξύ του Ρωμανού και του Μούδρου αναφέρεται το χωρίον του Νερά, στο οποίο η μονή Μεγ. Λαύρας διατηρούσε πάροικους το 1304. Φαίνεται, πως η περιοχή ανήκε σε κάποιον γαιοκτήμονα που ονομαζόταν «Νεράς». Σήμερα στη θέση «Νερά» υπάρχει το εξωκλήσι των Αγ. Αποστόλων.

Η θέση

Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες στη σημερινή θέση οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν πριν από 230 χρόνια περίπου για να προστατευτούν από τους πειρατές. Παλιότερα κατοικούσαν κοντά στο κόλπο του Μούδρου, στην περιοχή όπου δεσπόζει ο λόφος Βούκρανος (βοός κρανίον: αρχαίο τοπωνύμιο). Η παράδοση αυτή συμπίπτει χρονικά με την αναφορά του ιστοριοδίφη Κων. Σάθα περί ληστοπειρατικής εφόδου Ψαριανών που συνέβη «εις το Μούντρος και τα πλησιέστερα μέρη αυτού» λίγο μετά τα πολεμικά γεγονότα των ορλοφικών στα τέλη του 18ου αιώνα. Η νέα θέση δεν απέχει πολύ από τη θάλασσα. Όμως, είναι κρυμμένη πίσω από μικρούς λοφίσκους και έχει άφθονα τρεχούμενα νερά.

Το 1785 ο Villoison αναφέρει ότι το χωριό ήταν μοιρασμένο στα δύο: «village d’Ermenou qui est partage en deux», χωρίς άλλη διευκρίνιση. Αυτή η πληροφορία σημαίνει είτε ότι δεν είχαν μετακινηθεί ακόμα όλοι οι κάτοικοι στη νέα θέση είτε ότι υπήρχε τουρκική και ελληνική συνοικία. Κατά τα άλλα, βρήκε στο χωριό 25 πέτρινα σπίτια σκεπασμένα με κεραμίδια. Οι κάτοικοί του είχαν διαθέσιμα για πούλημα: αρνιά, κότες και κρασί. Συνεπώς, ο οικισμός αν και μικρός είχε κάποια αυτάρκεια.

Ο ναός

Κατά το 19ο αιώνα το χωριό αναπτύχθηκε γρήγορα και το 1830 οι κάτοικοι ανέγειραν το μεγαλοπρεπή ιερό ναό της Γέννησης του Χριστού έπειτα από δωρεά ενός εύπορου συμπατριώτη τους.

Ο ναός έχει θαυμάσια λαξευτή λιθοδομή και ξυλόγλυπτο τέμπλο με πρωτότυπες αγιογραφίες (Πρωτόπλαστοι, Κατακλυσμός, Σάλπιγγες Ιεριχούς, Πύργος Βαβέλ, Κάιν και Άβελ κ.ά.) του Ίμβριου αγιογράφου Ευστράτιος Χαϊμαντές τις οποίες θαύμασε ο Conze το 1858.

Ο εντυπωσιακός εξωνάρθηκας με τα παράθυρα νεογοτθικού ρυθμού, τα αχλαδόσχημα διακοσμητικά μοτίβα και τα σκαλιστά κιονόκρανα, όπως αναφέρει σχετική επιγραφή, ανεγέρθηκε:

«ΔΑΠΑΝΗ ΠΑΝΤΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΡΩΜΑΝΟΥ ΕΝ ΕΤΕΙ 1881 ΙΟΥΛΙΟΥ ΠΡΩΤΗ»

Μια άλλη επιγραφή, η οποία, άγνωστο γιατί, έχει τοποθετηθεί παραπλεύρως του αγιάσματος στην είσοδο του χωριού, αποκαλύπτει το όνομα του κατασκευαστή του εξωνάρθηκα. Γράφει:

«ΠΕΤΡΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ΤΗΝΙΟΣ ΕΠΟΙΗ 1881 ΕΤ. ΙΟΥΛΗΟΥ ΠΡΩΤ.»,

Το 1849 ανακαινίστηκε η πηγή του αγιάσματος στην είσοδο του χωριού με έξοδα των: παπά-Χατζηιωάννη, παπά-Θεοφάνη και Χατζηγεωργίου.

Το σχολείο

Το 1850 περίπου αναφέρεται η ίδρυση σχολείου με πρωτοβουλία του δραστήριου ιερέα Θεοφάνη Λαμπίδη, ο οποίος δίδασκε στην κατοικία του ως το 1860, οπότε αγοράστηκε μια οικία για το σκοπό αυτό. Το 1879 το σχολείο έγινε κοινοτικό και λειτούργησε ως διτάξιο μέχρι το 1906.

Το έτος αυτό κτίστηκε νέο κτίριο, η Παπαϊωάννειος Σχολή, με εισφορές 500 λιρών του Γαρύφαλλου Παπαϊωάννου, εμπόρου στο Κάιρο και 100 λιρών του αδελφού του, οφθαλμίατρου, Γεώργιου. Έτσι, το σχολείο αναβαθμίστηκε σε τριτάξιο και αργότερα σε τετρατάξιο.

Το 1936 κτίστηκε εντυπωσιακό πέτρινο σχολικό κτίριο, έργο του Γιάννη Φωτιάδη, σε οικόπεδο που δώρισε ο Κων. Παπαδόπουλος. Από το Ρωμανού καταγόταν ο δάσκαλος Κων/νος Τριανταφυλλίδης που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 8/8/1944 για αντιστασιακή δράση.

Νεότερη εποχή

Στη διάρκεια του μεσοπολέμου το Ρωμανού γνώρισε οικονομική ανάπτυξη. Το 1920 με 822 κατοίκους ήταν το πέμπτο σε πληθυσμό χωριό της Λήμνου. Με την άφιξη των προσφύγων ο πληθυσμός ξεπέρασε τα χίλια άτομα. Το 1938 υπήρχαν 200 περίπου σπίτια, τα οποία εξυπηρετούσε υπόνομος! Στο σχολείο φοιτούσαν 180 παιδιά και είχε προαχθεί σε τριθέσιο. Το χωριό παρήγαγε ετησίως: 150.000 οκάδες σιτηρά, 25.000 οκάδες βαμβάκι, 15.000 οκάδες άφκο (φάβα), 10.000 οκάδες σουσάμι, 10.000 οκάδες φασόλια κ.ά.

Περιζήτητη ήταν η ρωμανιώτικη πέτρα για τέμπλα, κίονες, κιονόκρανα, καμπαναριά, παραστάδες, γωνιές, υπέρθυρα, επιτύμβιες πλάκες κλπ, διότι είναι ανθεκτική, αδιάβροχη αλλά ταυτόχρονα μαλακή κι εύκολα λαξεύσιμη. Το Ρωμανού ανέδειξε εξαιρετικούς πετράδες, όπως τους Γιάννη Σκούφαρο, Μακαρούνη, Θοδωρή Κακαβέλη και το γιο του Φώτη.

Για λίγο καιρό μετά τον πόλεμο διατηρήθηκε μια δυναμική οικονομία. Ως τα μέσα της δεκαετίας του ’70 αναφέρονται δυο βιοτεχνίες αεριούχων ποτών, σιδηρουργείο, κλωστοϋφαντήριο, κυλινδρόμυλος, αρτοποιείο, τρία ξυλουργεία, πέντε καφενεία. Κτίστηκε και δεύτερος ναός των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην είσοδο του χωριού, με ένα μοναδικό λαξευτό τέμπλο φτιαγμένο από μονοκόμματους ντόπιους πωρόλιθους.

Όμως, το χωριό δεν κατάφερε να αποφύγει την πληθυσμιακή συρρίκνωση. Από 828 κατοίκους το 1951, μόλις 457 απογράφηκαν το 2001. Το δημοτικό σχολείο, αφού υποβιβάστηκε διαδοχικά σε διθέσιο (1963) και μονοθέσιο (1974), συγχωνεύτηκε με του Μούδρου (1994).

Σήμερα, στο χωριό λειτουργεί ο πολιτιστικός και ποδοσφαιρικός σύλλογος Αστραπή, Δημοτικός Ξενώνας στο σχολικό κτίριο και στην Αθήνα δραστήριος Σύλλογος Ρωμανιωτών.

Αξιοθέατα

* Ναός Γεννήσεως του Χριστού (1830) με τις πρωτότυπες αγιογραφίες
* Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης με το λιθόγλυπτο τέμπλο
* Αγίασμα
* Υπόσκαφα πιθάρια κρασιού
* Το πέτρινο σχολείο, έργο του Γιάννη Φωτιάδη
* Το σκαλιστό πέτρινο ηρώο
* Ο ναός της Αγίας Φωτίδας στην Κώμη

Πηγή

Θ. Μπελίτσου, Η Λήμνος και τα χωριά της, 1994.

Δημοτική Ενότητα Μούδρου
Δημοτική Κοινότητα Μούδρου
Κουκονήσιο, το (νησίς)
Μούδρος, ο
Τοπική Κοινότητα Καλλιόπης
Καλλιόπη, η
Τοπική Κοινότητα Καμινίων
Βοροσκόπος, ο
Καμίνια, τα
Τοπική Κοινότητα Κοντοπουλίου
Άγιος Αλέξανδρος, ο
Άγιος Θεόδωρος, ο
Κοντοπούλιον, το
Τοπική Κοινότητα Λύχνων
Ανεμόεσσα, η
Λύχνα, τα
Τοπική Κοινότητα Παναγίας
Κορτισώνας, ο
Παναγία, η
Τοπική Κοινότητα Πλάκας
Πλάκα, η
Τοπική Κοινότητα Ρεπανιδίου
Κότσινας, ο
Ρεπανίδιον, το
Τοπική Κοινότητα Ρουσσοπουλίου
Ρουσσοπούλιον, το
Τοπική Κοινότητα Ρωμανού
Ρωμανόν, το
Τοπική Κοινότητα Σκανδαλίου
Σκανδάλιον, το
Τοπική Κοινότητα Φισίνης
Αγία Σοφία, η
Φισίνη, η

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία

Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License